Galerija Risto Stijović

Galerija „Risto Stijović“ je galerija memorijalnog karaktera, sagrađena na mjestu na kojem se u Staroj varoši nalazila rodna kuća Rista Stijovića. U njoj se čuvaju, proučavaju i prezentuju djela koja uglavnom predstavljaju legat kojim je Stijović zavještao dio svojih ostvarenja rodnom gradu. 

Risto Stijović (1894–1974) jedan je od najeminentnijih likovnih umjetnika XX vijeka na bivšem jugoslovenskom prostoru i pripada mu posebno mjesto u korpusu moderne umjetnosti. Utemeljivač je modernističkog izraza u skulpturi na prostoru Crne Gore. Personalno, bio je plemenit i skroman čovjek sa istančanim osjećajem za ljepotu čovjeka i prirode. U svom stvaralaštvu bavio se različitim temama, realizujući ženske aktove i figuralne predstave, ptice i životinje, brojne portrete prijatelja i savremenika, reljefe i arhitektonsku dekorativnu plastiku, spomeničku javnu skulpturu. S tim u vezi, u Galeriji su na prizemlju prezentovane skulpture i reljefi realizovani u drvetu, dok su na spratu predstavljeni radovi u bronzi, mermeru i gipsu – ženski aktovi, portreti, životinje i ličnosti iz Gorskog vijenca, a u dvorišnom prostoru Veliki ženski akt, izveden u mermeru.

Sama Galerija osnovana je 1970. godine, dok je postojeći objekat, nova neomodernistička galerijska forma koja korespondira sa nasljeđem Stare varoši, realizovan prema projektu arhitekte Alekse Dajovića (2018). 

… pod linkom opširnije 

Risto Stijović je rođen u Podgorici 1894. godine u imućnoj trgovačkoj porodici. Prve pouke iz umjetnosti stekao je u Umjetničko-zanatskoj školi u Beogradu, kod uglednog profesora Đorđa Jovanovića, na Odsjeku za vajarstvo (1912). Školovanje je nastavio u Francuskoj, u Marseju i Parizu (1917). Diplomirao je na čuvenoj Ecole des Beaux-Arts 1923. godine, no znatno više nego u akademskim poukama, inspiraciju je nalazio u postavkama Luvra, galerijama i kafeima. U duhu aktuelne fascinacije Dalekim istokom i crnačkom i praistorijskom umjetnošću, preispitivao je akademske tradicije krećući se novim tokom individualnih istraživanja forme i izraza. Radove je izlagao na brojnim pariskim salonima već od 1919, kao i u privatnim galerijama, gdje je bio veoma zapažen, a njegov rad afirmativno ocjenjivan. 

Godine 1928. vratio se u Beograd, gdje je radio u Trećoj muškoj gimnaziji kao profesor i živio do 1974. godine. Ne prihvatajući akademski stil koji je tada preovladavao u jugoslovenskom ambijentu, Stijović je nastavio da radi u sopstvenom maniru, kreirajući osobeni plastični stil. Brižljivo je oblikovao materijal i poštovao njegovu strukturu. U individualnom maniru djelovao je i poslije Drugog svjetskog rata, kada vladajući stil, socijalistički realizam, takođe nije odgovarao njegovom temperamentu. 

Bio je član mnogih umjetničkih udruženja („Lada“, „Oblik“, „Dvanaestorica“), a od 1965. i redovni član SANU. Dobitnik je brojnih nagrada, među kojima se kao rani primjer ističe Grand Prix – zlatna medalja na Svjetskoj izložbi u Parizu iz 1937, na kojoj je predstavljao jugoslovensku skulpturu. 

Najveće domete Stijović je ostvario prikazujući ženske aktove i figuralne kompozicije u drvetu, bronzi i različitim vrstama kamena, a dokazao se i kao animalista, realizacijama brojnih skulptura životinja i ptica. Od njegovih djela, iz domena spomeničke javne skulpture, izdvaja se Lovćenska vila na Cetinju.